ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON UZMANLARI DERNEĞİ
|
ANESTHESIOLOGY AND REANIMATION SPECIALISTS SOCIETY
ARUD

Ülkemizde Anestezi Tarihi

Ülkemizde anestezi ile ilgili ilk yayınlar, anesteziye önem veren ve ilgi duyan çeşitli cerrahi uzmanlık dallarına mensup hekimlere aittir. Eter kullanımına ilişkin ilk yayın Miralay Dr. Ahmet Bey’in  “Tıp Müfredatı” adlı ders kitabıdır (1871). Bunu Münif Bey’in “Kloroforma Dair” adlı yazısı izlemiştir.

 

1882 yılında Dr. Münir, Dr. Abidin ve 1891’de Dr. Hüseyin Bey’in ve Doğum Kliniği hocası Dr. Besim Ömer Paşa’nın yazılarında Anestezi yerine duyunun kaldırılması anlamında kullanılan Mubtel-i Hissi adı altında anestezi ile ilgili yayınları vardır.

 

Cemil Topuzlu Paşa Paris’teki eğitiminin ardından 1890’da ülkeye döndüğünde kloroform kullanmaya başlamıştır. Topuzlu Paşa kloroformu 1924’e dek kullanmış, daha sonra eter anestezi uygulamaya başlamıştır.

Eter anestezisi ise ülkemizde ilk kez 1898’de Gülhane Askeri Uygulama Okulu’nu kurmak üzere Almanya’dan gelen Rieder Paşa tarafından uygulanmıştır.

 

Almanya’daki eğitiminin ardından yurda dönen Darülfünun Tıp Fakültesi cerrahi hocalarından Op. Dr. Orhan Abdi Kurtaran 1905’ten itibaren eter kullanmaya devam etmiştir. Bu dönemde anestezinin gelişme ve yerleşmesinde gerek uygulamaları gerekse yazıları ile Cemil Topuzlu, Besim Ömer Akalın, Orhan Abdi Kurtaran, Rıza Nur, Burhanettin Toker, Kazım İsmail Gürkan, Akif Şakir Şakar, Ahmed Asım Onur, Halit Ziya Konuralp’in önemli katkıları olmuştur.

 

Ülkemize ilk gelişmiş anestezi cihazı İstanbul Tıp Fakültesi I. Cerrahi Kliniğine, direktör Prof. Dr. Rudolf Nissen tarafından 1937’de getirilmiş, ancak bu cihaz o tarihlerde yalnız eter anestezisi yapabilen narkozcu Hasan ve Hüseyin onbaşıların dışında bir kullanıcı bulunmadığından kullanılamamıştır. 1948 yılına gelindiğinde Tıp Fakültesi I. Cerrahi Kliniğine direktör Prof. Dr. Burhanettin Toker’in isteğiyle kapalı sistem azot protoksit anestezisi yapmaya olanak tanıyan bir cihaz alınmıştır. Cihazın kullanımı Prof. Dr. Toker tarafından bir cerrahi asistanı olan Dr. Sadi Sun’a verilmiştir.

 

İlk endotrakeal anestezi uygulamaları 1949’da Burhaneddin Toker ve Sadi Sun tarafından yapılmıştır.1950 yılından itibaren bu yöntem İhsan Günalp, Ali Yücel, Cemil Aksoy, Hüsrev Polat ve Orhan Bumin tarafından Ankara’da çeşitli hastanelerde kullanılmaya başlanmıştır.

 

İlk kez 1950 yılında zamanın Sağlık Bakanı Ekrem Hayri Üstündağ’a yazdığı resmi başvuru mektubuyla Prof. Dr. Burhanettin Toker anestezi uzmanlığının ülkemizde bir an önce kabul edilmesi talebinde bulunmuştu. Sağlık Bakanlığı 5 yıl sonra, 3 Ocak 1955 tarih ve 3239 sayılı kararla “Haydarpaşa Numune Hastanesinde Anestezist Dr. Wolfgang Wirtinger’in yanında anesteziyoloji stajı görülmesi” ve “anesteziyolojinin ihtisas dalı olarak kabul edileceği tarihe kadar geçecek sürenin de anesteziyoloji asistanlık süresine sayılacağı” hakkında bildirimde bulundu.

 

Haydarpaşa Numune Hastanesine 1954’te gelen Dr. Wirtinger ülkemizdeki ilk anesteziyoloji servisini kurmuştu. Bu servisin ve Sağlık Bakanlığının ilk asistanı da Dr. Cemalettin Öner olmuş, daha sonra aynı serviste Dr. Moiz Kan çalışmaya başlamıştır. 1949’dan 1954 yılına dek Dr. Hüsnü Öztürk, Dr. Simon Batmaz, Dr. Melih Erhan, Dr. Rüçhan Kutbay, Dr. Cemalettin Öner, Dr. Hüseyin Ergönenç, Dr. Kadriye Bilge, Dr. Cahit Bergil, Dr. Ercüment Kopman, Dr. İhsan Günalp, Dr. Hüsrev Polat ve Emel Çobanoğlu anestezi alanında ilk çalışanlardandır.

 

Sonunda, ülkemizde de anesteziyoloji 20 Ocak 1956 tarih ve 9212 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren 4/6379 sayılı İhtisas Tüzüğünde yer almıştır. Böylece bu dalın ilk öncüleri de artık resmen uzmanlık diplomalarını almaya başlamışlardır. Bunların ilk ikisi Mart 1956’da “Trikloroetilen ile anestezi” adlı tezle İstanbul Tıp Fakültesinde Dr. Sadi Sun ve Aralık 1956’da “Anestezi potansiyalize” adlı tezle Sağlık Bakanlığından Dr. Cemalettin Öner’dir.

 

Daha sonra sırasıyla 1957’de Dr. Moiz Kan, Dr. Cahit Bergil, Dr. Emel Berkol, Dr. Mehmet Nazlı, Dr. Refik Paykoç, Dr. Müfit Erkut, 1960’da Dr. Kamil Ergin ve Dr.Faruk Or,  1965’de Dr. Özdemir Demir ülkemizin ilk anesteziyoloji uzmanları olarak sıralanır.